BAHNHOFSTRASSE

La fervojista branĉtrako konstruita pere de prizonuloj komencis funkciadon 1. 6. 1943. El la stacidomo en Bohušovice kondukis reloj al la Hamburga kazerno. Tiamaniere estis rapidigita ekspedado kaj forveturado de transportoj, kiuj ventonte ne bezonis esti eksportataj antaŭ la okuloj de la loĝantaro en la ĉirkaŭaĵo de la geto. En la loka "Schleuse" koncentriĝis ĉiuj transportoj forirantaj al Oriento.

LA UNUA TRAJNO

Ĝi veturis ĝis ligno dolorfajfante
ne povis plu, ne volis en transtombejon
kaj detrui farbojn ŝmiratajan
post lia nazo.

Paŝon post paŝo sur nova trako
tri infanoj grandaj kiel iliaj okuloj
rigardis, kiel la radoj turniĝas
kaj enveturas straton.

Mi fermis okulojn, aspektis kiel koro
ne plu batanta kaj pelata per vaporo
donanta al la mondo elekti
sub la radojn kara mi veturas iom pli!

Kaj la reloj, vermoj feraj
ĝemas kiel muskoloj
kaj flustras amkanton
vi monstro, mi vivas! Ankaŭ mi vivas!

Hanuš Hachenburg

NIGRULOJ KAJ NI

Antaŭ nelonge mi legis libron de Harriet Beecher Stowe "La Kabano de Onklo Tom". Certe vi ĉiuj konas tiun libron, ĝi estas biografio de kelkaj nigrulaj sklavoj en Ameriko. Estas tie priskribitaj multaj teruraĵoj el la nigrula sklaveco, kiel batado, malsatado ktp. Tamen plej multe impresis min disbatado de familioj. En stokejo de sklavoj estis multaj familioj, kiuj atendis aŭkcion. Ilia sola deziro estis, ke ili estu komune venditaj al iu ajn mastro. Sed ankaŭ tiuj ĉi minimumaj rajto kaj deziro ne estis plenumitaj. Ili estis disvenditaj ĉiu en alian lokon, por ke ili neniam plu renkontiĝu.  Tiel oni vendis kaj traktis sklavojn, nigrulojn en Ameriko, en la deknaŭa jarcento, t.e. tri jarcentojn post malkovro de Ameriko. Per kio ni diferencas de la tiamaj sklavoj kaj nia epoko de la pasinta?  Ni vivas ĉi tie en Terezín en stokejo de sklavoj, ni estas simile kiel nigruloj elmetitaj al batado kaj malsato. Sole diferenco estas la neregulaj kaj senmotiva disbatado de familioj. Sed ankaŭ ĝi okazis.  La 29. 1. 1944 estis alvokita transporto de junaj kaj nejunaj viroj, filoj, patroj, fratoj, parencoj. Ankaŭ ni judoj, trafitaj simile kiel nigruloj, kiel Tomoj, toleris sian fatalon trankvile kaj heroe, rigardis ĝin rekte en la vizaĝon. Kiam ili vere la 2. III. 1944 envagoniĝis en preparitan trajnon, kiu estis transportonta ilin en nekonatan malproksimon, mi staris ĉe la stratangulo kun sennombraj aliuloj, por eble lastfoje vidi multajn konatojn, aliaj parencojn. Tiam permesis la sklavisto (vestita en verdaj kostumo kaj ĉapo de la ĉefa gardisto) allasi la hundojn al la trajno por adiaŭi la forveturantojn. Post nelonge la trajno forveturis. Tra la tuta Terezín disvastiĝis informo pri ĝentileco kaj kompatemo de la sklavisto, kiu permesis al siaj senrajtuloj adiaŭi infanojn, patrojn, fratojn kaj aliajn, karajn super ĉio. Do per kio ni fakte diferencas de tiuj nekleraj, nigraj sklavoj, nuntempe, en la tempo de la plaj granda kultura evoluo meze de la dudeka jarcento? Ĉu ne identiĝus libro "La Mansardo de Sinjoro Kohn" kun "La Kabano de Onklo Tom"?

Hanuš Pollak

LAŬDO KAJ RIPROĈO

Ekestis momentoj de granda nervozeco, momentoj de timo. Oni disportas transport-ordonojn – kiun ili trafos? La fatalo elektis kelkajn unuopulojn el nia kolektivo. Estas kruele. Tamen pli facile forvojaĝis niaj kamaradoj, kiam ili estis certaj, ke apud ili staras amikoj, kiuj montris siam komplezon kaj efektive helpis, kie estis eble.  Ni devas rimarki la ekzalton, kun kiu Kengerú ĵetis sin en sian socialan agadon. Li plenumas tion ja fervoje, sed bone, kaj al ĉiu bagatelo, kiun li havigis por siaj zorgatoj, li aldonas peceton de sia koro. Mi dankas en la nomo de tiuj, kiuj jam forveturis per transporto, kaj ankaŭ en la nomo de tiuj, kiujn atendas la sama sorto, por la helpo venanta en la momento de bezono.

-yer (verŝajne Valtr Eisinger)

FELIĈA PATRO

Sakre, la transportoj estas en zenito, feliĉe, ke mian bubon trafis pneŭmonito.

Josef Taussig

AMO EN SCHLEUSE

Mia karulino, mi vin kisus de la kapo ĝis kalkanoj, sed du robojn vi surhavas kaj kvin pantalonojn.

Josef Taussig

EL LA TAGLIBRO DE LA DEKKVARJARA EVA GINZOVÁ – 28. 9. 1944

Jam estas ĉi tie la trajno kaj ambaŭ buboj envagoniĝis. Petro havas numeron 2392 kaj Paŭlo 2626. Ili estas en unu vagono. Petro estas mirinde trankvila, oĉjo Miloš lin admiris. Mi ĉiam esperis, ke la trajno ne venos, kvankam mi sciis la malon. Sed kion eblas fari? Matene mi vizitis kun Hanka (mia kuzino) la knabojn ĉe "Schleuse". La vidaĵo estis terura, tion mi ne forgesos ĝis la morto. Ĉirkaŭ la kazerno premis sin amaso da virinoj, infanoj kaj maljunuloj, por ankoraŭ lastfoje vidi sian filon, edzon, paĉjon aŭ fraton. La viroj elkliniĝis el la fenestro, klopodis trakubuti sin antaŭen por vidi siajn plej karajn. La tuta kazerno estis sieĝita de ĝendarmoj, por ke neniu fuĝu. La Ghettowachman-oj staris ĉe la konstruaĵo kaj forpeladis homojn, kiuj tro proksimiĝis. La viroj mansvingis el la fenestroj kaj per rigardoj adiaŭis siajn parencojn. La ploro aŭdiĝis de ĉiuj flankoj. Ni rapide kuris kaj alportis al la buboj ankoraŭ du buterpanojn, por ke ili ne malsatu. Mi trapuŝis min tra la homamaso, subiris la ŝnuron, kiu apartigis la homamason de la kazerno kaj transdonis la panon al Petro tra fenestro. Mi ankoraŭ havis tempon manpremi lian manon tra la krado kaj jam getosbiro min forpelis. Almenaŭ tio.  Nun la knaboj estas for kaj restis post ili malplenaj litoj.

STREET VIEW

BAHNHOFSTRASSE

listo de lokoj